BPA – co to takiego?
Bisfenol A to syntetyczny związek z grupy fenoli. Jest powszechnie używany do produkcji tworzyw sztucznych – dzięki niemu materiał zyskuje odpowiednią elastyczność, przejrzystość i wytrzymałość. Z tego powodu jest niezwykle ceniony w przemyśle. Jego popularność wzrosła szczególnie w latach 50. ubiegłego wieku i trwa do dziś. Stosuje się go nie tylko do wyrobu tworzyw, ale także jako powłokę wewnętrzną wielu produktów codziennego użytku. Dopiero pod koniec XX wieku, po wielu latach od wprowadzenia go do obiegu, zaczęto prowadzić badania nad możliwością jego przenoszenia się z opakowań do produktów – na przykład żywności. Co takiego wykazały?
BPA – w jaki sposób może szkodzić?
Zwykle kojarzymy tworzywa sztuczne z destrukcyjnym wpływem na środowisko. Okazuje się, że plastik może zagrażać nie tylko planecie, ale i naszemu zdrowiu. Naukowcy dowiedli, że znajdujące się w nim niektóre substancje mogą zwiększać ryzyko wybranych nowotworów, powodować alergie, a nawet zakłócać ludzką gospodarkę hormonalną. BPA – bo o nim mowa – ma budowę zbliżoną do estrogenu – żeńskiego hormonu. Podobnie jak on wpływa na pracę układu endokrynnego. Oznacza to, że bisfenol A może zaburzać wydzielanie oraz metabolizm poszczególnych hormonów. Według badań działa negatywnie na układ rozrodczy oraz płodność. Tym samym może przyczyniać się do wcześniejszego pojawienia się menopauzy, a nawet powodować wzrost ryzyka poronienia.
Gdzie jest BPA?
Na działanie BPA jesteśmy narażeni zarówno drogą dermalną (kosmetyki, np. kremy), ale też pokarmową i oddechową (opakowania, butelki, pył). Źródłem ekspozycji mogą być nawet zabawki, akcesoria sportowe czy paragony. Bisfenol A z opakowań najłatwiej przenika do naszego organizmu wtedy, gdy jest podgrzewany. Warto zatem weryfikować skład produktów, które kupujemy w sklepie lub zamawiamy przez internet, np. opakowań, lunchboxów, akcesoriów kuchennych. Niestety dotyczy to również wkładów do dzbanków czy butelek filtrujących. Ze względu na swoje zdrowie i bezpieczeństwo wybierajmy naczynia filtrujące i wkłady, które zostały odpowiednio przebadane i atestowane. Obudowy wszystkich filtrów FilterLogic mają certyfikat BPA free – oznacza to, że zostały wykonane bez udziału bisfenolu A. Dzięki temu masz pewność, że woda w Twoim urządzeniu jest filtrowana przez wkład najwyższej jakości, a do Twojego organizmu nie trafią szkodliwe substancje.
Gdzie jeszcze możemy znaleźć BPA?
Wśród produktów, na które warto zwrócić szczególną uwagę, są:
· plastikowe butelki na wodę
· bidony i termosy
· pudełka wielorazowe na żywność, lunchboxy
· naczynia kuchenne
· sztućce
· puszki, np. od konserw
· woreczki na kaszę czy ryż (ze względu na wytrącanie się bisfenolu w wysokich temperaturach)
· produkty dla niemowląt
· zabawki
· sprzęt sportowy
· paragony
· kosmetyki, szczególnie te w plastikowych opakowaniach
· szczoteczki do zębów
· płyty CD
Bisfenol a prawo europejskie
Szkodliwość bisfenolu A jest oczywiście zależna od dawki. EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) stwierdził, że ekspozycja na niewielkie dawki tej substancji nie jest groźna dla ludzkiego zdrowia. W 2015 roku wartość bezpiecznej ilości BPA oszacowano na 4 µg na kilogram masy ciała. Jednocześnie badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że już 0,025 µg na kilogram masy wywołuje trwałe zmiany w narządach płciowych rozwijającego się płodu! Faktem jest, że naukowcy nie są zgodni co do maksymalnej bezpiecznej dawki bisfenolu, a długofalowe skutki jego oddziaływania można zbadać dopiero po upływie wielu lat. Trudno więc ustalić w tej kwestii niepodważalne wytyczne.
W niektórych krajach na świecie wprowadzono całkowity zakaz stosowania BPA. Należą do nich między innymi Korea, Japonia czy Kanada. W Europie używanie bisfenolu wciąż jest legalne, [AJ2] choć wprowadzono pewne obostrzenia. O ile sam związek jest dopuszczony do produktów mających kontakt z żywnością, o tyle nie można stosować go w wyrobach do karmienia niemowląt [AJ3] . To właśnie ta grupa wiekowa jest bowiem najbardziej narażona na szkodliwe działanie tej substancji. W 2018 roku bisfenol A został również zakwalifikowany przez ECHA [AJ4] (Europejską Agencję Chemikaliów) do substancji wzbudzających szczególne obawy. Tak zwana „lista kandydacka” [AJ5] zawiera związki, które mogą być potencjalnie niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia.
Jak sprawdzić, czy produkt zawiera BPA?
Jak widać, BPA występuje powszechnie w wielu produktach codziennego użytku, dlatego jego całkowite wyeliminowanie jest niezwykle trudne. Możemy jednak zmniejszyć szkodliwe działanie tej substancji w naszym życiu, czytając etykiety oraz wybierając produkty wolne od bisfenolu A. Często takie wyroby są oznaczone jako BPA FREE. Jeśli nie mamy pewności, czy dany produkt go zawiera, napiszmy do producenta! W ten sposób nie tylko weryfikujemy dany produkt, ale też przekazujemy ważną informację o potrzebach konsumentów.
[AJ2]https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1476450509772&uri=CELEX:32011R0010
[AJ3]https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1476450084033&uri=CELEX:32011L0008
[AJ4]https://echa.europa.eu/pl/home
[AJ5]https://echa.europa.eu/pl/candidate-list-table
